Yüz yaşa qədər yaşamağa kömək edən dörd qayda TAPILDI
Alimlər yüzyaşlılarla bağlı araşdırmaları nəzərdən keçirərək, onların arasında ümumi vərdişləri müəyyənləşdiriblər.
Redaktor.az xəbər verir ki, nəticələr haqqında “The Conversation”a rəyin müəllifləri məlumat verib.
Uzunömürlülüyü təmin edən amilləri tapmaq üçün alimlər 34 araşdırmanı təhlil ediblər. Yüz yaşa qədər yaşayan insanların sayı 2000-ci ildəki 151 mindən 2021-ci ildə 573 minə yüksəlib. Yüzyaşlıların əksəriyyəti balanslı və müxtəlif pəhriz yeyiblər. Orta hesabla, onlar kalorilərinin 57-65%-ni karbohidratlardan, 12-32%-ni zülallardan və 27-31%-ni yağlardan alıblar. Onların pəhrizinə tam taxıllar, meyvə və tərəvəzlər və proteinlə zəngin qidalar (quş əti, balıq və paxlalılar) daxil olub. Qırmızı ət və duz istehlakı minimal idi. Daha çox duz qəbulu sağlamlığın pisləşməsi riskini demək olar ki, dörd dəfə artırıb.
Yüzyaşlılar xroniki xəstəlikləri adi insandan çox gec inkişaf etdiriblər. Bununla belə, onların yarıdan çoxu hipertoniya, demensiya və ya idrak qabiliyyətinin pozulmasından əziyyət çəkib. Onlar 4,6 dərman qəbul ediblər ki, bu da orta yaşlı böyüklərdən iki azdır.
Beş və ya daha çox dərman qəbul etmək yıxılma, koqnitiv pozğunluq və xəstəxanaya yerləşdirmə də daxil olmaqla yan təsirlərin artması riski ilə əlaqələndirilir. Xəstələr ehtiyac duyduqları dərmanların növünə və ya miqdarına nəzarət edə bilməsələr də, onları yalnız həqiqətən ehtiyac duyduqları zaman qəbul etmələri vacibdir.
100 yaşa qədər yaşayanların 68%-i yuxularının keyfiyyətindən razı qalıb və gecə 7-8 saat yatıb. Yaxşı yuxu immunitet sistemini və ürəyi dəstəkləyir, həmçinin daha az stress və piylənmə, hipertoniya və diabet riskləri ilə əlaqələndirilir.
Yüzyaşlıların 75%-dən çoxu kənd yerlərindən olub. Tədqiqatlar yaşıl sahələrə yaxın yaşamağı depressiya, hipertoniya, 2-ci tip diabet və ürək xəstəliyi riskinin azalması ilə əlaqələndirib.
Tədqiqatlar həmçinin göstərir ki, yüzyaşlıların əksəriyyəti siqaret çəkmir və spirtli içki qəbul etmir, fiziki və sosial cəhətdən aktiv qalır. Bu qaydalar insanın yüz il yaşayacağına zəmanət vermir. Bundan əlavə, bəzi yüzyaşlıların pis vərdişləri var. Bununla belə, həyat tərzinin uzunömürlülüyünə töhfəsi 60%-dən çoxdur.
Turan İSMAYIL
Bizi Telegram-da izləyin...
