Narahatlıq uşaqların emosiyalarına belə təsir edir - Alimlər AÇIQLADI
Beynəlxalq alimlər qrupu narahatlığın uşaq və yeniyetmələrin emosiyaları idarə etmə tərzini necə dəyişdirə biləcəyini kəşf edib. Tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, ümumiləşdirilmiş narahatlıq pozğunluğunun yüksək simptomları olan gənclər emosional cəhətdən mənfi film səhnələrinə baxarkən beyin fəaliyyətinin unikal nümunəsi nümayiş etdirirlər. Belə çıxır ki, narahat olan yeniyetmələr xoşagəlməz vəziyyətlərlə qarşılaşdıqda daha çox neqativ emosiyalarla məşğul ola bilərlər.
Redaktor.az xəbər verir ki, tədqiqat "JAMA Psychiatry" jurnalında dərc olunub.
Ümumiləşdirilmiş narahatlıq pozğunluğu, xüsusilə uşaqlar və yeniyetmələr arasında ümumi bir psixi xəstəlikdir. Məktəb, sosial vəziyyətlər və gələcək kimi həyatın müxtəlif aspektləri ilə bağlı həddindən artıq və davamlı narahatlıq ilə xarakterizə olunur. Mütəxəssislər çoxdan bilirlər ki, pozğunluq emosiyaların işlənməsinin çətinliyini ehtiva edir. Bu pozğunluğu olan insanlar tez-tez mənfi emosiyaları idarə etməkdə çətinlik çəkirlər və ətrafdan gələn mənfi siqnallara həddindən artıq həssas ola bilərlər. Bununla belə, narahat gənc yetkinlərdə emosiya qavrayışındakı bu fərqlərin altında yatan dəqiq mexanizmlər qeyri-müəyyən olaraq qalır.
Araşdırmada 5-15 yaş arası 620 gənc iştirak edib. İştirakçılar, qan axınındakı dəyişikliklər vasitəsilə beyin fəaliyyətini ölçən funksional maqnit rezonans tomoqrafiyasından istifadə edərək beyin skanlarından keçiblər.
Skan edilərkən iştirakçılar “Despicable Me” cizgi filmindən on dəqiqəlik klipə baxıblar. Bu parça həm müsbət, həm də mənfi hisslər də daxil olmaqla, müxtəlif emosiyalar doğuran səhnələri ehtiva etdiyi üçün seçilib. Səhnələr personajların həyatından anlar, məsələn, yuxudan əvvəl hekayə, çay içmək, uşaqların sosial xidmətlər tərəfindən himayəsinə götürülməsi səhnələri və baş qəhrəmanın cinayət əməlinin ardınca uşaqlarını tərk etməsi səhnəsini əhatə edib.
Təhlil göstərib ki, uşaqlar və yeniyetmələr filmə baxarkən üç əsas beyin vəziyyəti arasında keçid ediblər. Birinci vəziyyət beynin vizual emal və hərəkətdə iştirak edən nahiyələrində yüksək aktivliklə, lakin diqqət və emosional emalda iştirak edən sahələrdə aşağı aktivliklə bağlı olub. Bu vəziyyət parlaq, yüksək səsli və çox emosional olmayan səhnələr zamanı müşahidə olunub.
İkinci vəziyyət eşitmə və motor bölgələrində yüksək aktivlik, eyni zamanda beynin emosional sahələrində daha az aktivlik göstərib. Bu vəziyyət daha çox vizual hərəkətlə daha yüksək səsli səhnələrlə əlaqələndirilib.
Üçüncü vəziyyət diqqət və emosional emal ilə əlaqəli beyin bölgələrində yüksək aktivlik, lakin vizual və eşitmə sahələrində daha az aktivlik ilə xarakterizə olunub. Ən çox emosional mənfi, sakit və vizual hərəkətdə daha az intensiv olan səhnələrdə müşahidə olunub.
Tədqiqatçılar ümumiləşdirilmiş narahatlıq simptomları ilə üçüncü beyin vəziyyəti arasında əhəmiyyətli bir əlaqə tapıblar. Yüksək səviyyədə narahatlıq bildirən yeniyetmələr, xüsusilə emosional cəhətdən mənfi səhnələrə baxarkən bu vəziyyətdə daha çox vaxt keçiriblər. Bu, mənfi emosiyalara cavab olaraq, narahat gənclərin daha dərin emosional emal ilə əlaqəli vəziyyəti aktivləşdirməyə, daxili düşüncələrə və hisslərə daha çox diqqət yetirməyə meylli olduğunu göstərə bilər ki, bu da mənfi emosiyalarla məşğul olmağın artmasına səbəb ola bilər.
Turan İSMAYIL
Bizi Telegram-da izləyin...
