Elm adamlarından yeni TAPINTI
Norveç, İtaliya, Almaniya və ABŞ-dən olan beynəlxalq alimlər qrupu 20 milyon il əvvəl Yer mantiyasında dərin proseslər nəticəsində Ərəbistan yarımadasının yüksəlişinin Asiya və Afrika arasında mühüm quru körpüsü yaratdığını aşkar ediblər. Bu hadisə təkcə planetin iqlimini dəyişməyib, həm də heyvanların və insanların əcdadlarının miqrasiya yollarını müəyyən edib.
Redaktor.az xəbər verir ki, tədqiqat "Nature Reviews Earth & Environment" (NREE) elmi jurnalında dərc olunub.
Təhlillər göstərib ki, təqribən 50-60 milyon il əvvəl tektonik plitənin çökməsi 30 milyon il sonra səthə çatan isti qayaların yuxarıya doğru axını yaradıb. Plitələrin toqquşması ilə üst-üstə düşən bu proses qurunun qalxmasına və Tetis dənizinin bağlanmasına səbəb olub.
Yaranan quru körpüsü (müasir Ərəbistan və Anadolu) heyvanların, o cümlədən fillərin, zürafələrin və primatların əcdadlarının qitələr arasında miqrasiya etməsinə imkan verib və Afrikanın 75 milyon illik təcridini qırıb.
Torpağın yüksəlməsi Asiyada mussonları gücləndirib, Şimali Afrikanın quraqlığını artırdı və Saharanın səhraya çevrilməsini sürətləndirib.
Tədqiqatın aparıcı müəllifi Eivind Straume, "Bu şleyf olmasaydı, qitələrin toqquşması və təkamül yolları fərqli yollar götürə bilərdi" deyib.
Alimlər insanların əcdadları olan primatların körpünün tamamilə bağlanmasından az əvvəl Asiyadan Afrikaya gəldiyini qeyd ediblər. Onların Asiya populyasiyaları yox olub, lakin Afrikalılar hominidlər də daxil olmaqla yeni növlərin yaranmasına səbəb olub.
Tədqiqatçılar oxşar proseslərin Yer tarixinin digər mühüm məqamlarına necə təsir göstərdiyini başa düşmək üçün modelləri təkmilləşdirməyi planlaşdırırlar.
Turan İSMAYIL
Bizi Telegram-da izləyin...
