Geoloji qırığın aktivləşməsi domino effekti yarada bilər - Seysmoloqlardan təhlükəli proqnoz

Türkiyədə xilasedicilər dağıdıcı zəlzələdən bir gündən çox vaxt keçməsinə baxmayaraq, dağıntılar altından canlı insanları xilas etməyə nail olurlar.

Redaktor.az xəbər verir ki, bu gün Türkiyə telekanalları zərər çəkmiş bölgələrdən canlı yayımı bərpa edib və uşaqları xilas edən görüntüləri yayımlayıb.

Zəlzələnin çox pis təsir etdiyi Hatay vilayətində 26 saat sonra binanın dağıntıları altından 5 və 7 yaşlı iki uşaq və anası xilas edilib. Malatya şəhərində zəlzələdən 22 saat sonra beş mərtəbəli binanın dağıntıları altından üç yaşlı Miran və 26 yaşlı Abdullah xilas edilib. Osmaniyedə təxminən bir gündür beton yığınlarının üzərində yatan kişini xilas edə biliblər, həyat yoldaşı və uşağı çökmə zamanı həlak olub.

Ölkənin bütün zərər çəkmiş rayonlarında xilasetmə işləri bütün gecəni dayandırmayıb, xaricdən yeni qüvvələr gəlib. Zərbənin ən ağır hissəsini öz üzərinə götürən Kahramanmaraş vilayəti ilə yanaşı, Hatay vilayətində də böyük dağıntılar baş verib - Antakya şəhərində onlarla evin bütün yaşayış massivləri xarabalığa çevrilib. Binaların bəziləri uçub, bəziləri yan üstə aşıb və altındakı birinci mərtəbələri əzib.

Malatya, Adana, Diyarbəkirdə dağıntıların çıxarılması davam edir. Hakimiyyət bildirir ki, dağıntılar istisna olmaqla, bütün ərazilərə mütəxəssislər göndərə biliblər. Xilasetmə əməliyyatlarına minlərlə insan və texnika cəlb olunub, mütəxəssislər qalan bütöv evlərə baxış keçirir, onların istismar oluna biləcəyini öyrənirlər.

Yerli hakimiyyət orqanları zərər çəkmiş bölgələrdə çadır şəhərcikləri qurub, minlərlə insan idman zallarına, məscidlərə və anbarlara yerləşdirilib. Cənub-şərqə isti paltarlar, yeməklər, yorğan-döşəklər, istilik vasitələri gətirilir. Ölkənin hər yerindən çoxlu türk yaralılar və evsizlər üçün ləvazimat toplayır. Fəlakət bölgələrinə yardım çatdırmaq üçün hava körpüsü açılıb.

Bu arada bir çox yerli sakinlər, hətta evləri sağ qalanlar da növbəti fəlakət zamanı dağıntılar altında qalacaqlarından qorxaraq gecəni küçələrdə keçiriblər. Gecələr dağıntıları təmizləməyə kömək ediblər və vaxtaşırı odların yanında isinmək üçün çölə çıxıblar. Təsirə məruz qalan bir sıra əyalətlərdə gecənin düşməsi ilə hava pisləşib, temperatur sıfırdan aşağı düşüb, qar və yağış yağmağa başlayıb. Malatya, Adıyamanda səhərə qədər hər yer qarla örtülüb. Meteoroloqlar yaxın gələcəkdə yağıntıların olacağını proqnozlaşdırırlar ki, bu da xilasetmə əməliyyatları üçün onsuz da çətin olan şəraiti çətinləşdirəcək.

Xatırladaq ki, bazar ertəsi gecə ölkənin cənub-şərqində Kahramanmaraş əyalətində 7,7 bal gücündə zəlzələ baş verib. Türkiyənin AFAD - Fövqəladə Hallar Departamentinin məlumatına görə, bazar ertəsindən bu yana bölgədə 285 afterşok qeydə alınıb ki, onların da əksəriyyətinin maqnitudası 3-6 olub. Seysmoloqlar xəbərdarlıq edirlər ki, orta güclü təkrarlanan zəlzələlər daha bir ay və ya daha çox davam edə bilər. Seysmoloq professor Zeki Hasgyur “Sabah” qəzetinə deyib ki, optimist hesablamalara görə, üç gün ərzində güclü afterşoklar gözlənilməlidir, sonra onların gücü azalacaq. Bununla belə, Şərqi Anadolu fayı (qırıq) adlanan ərazinin aktivləşməsi ilə bağlı narahatlıq var və indi belə güclü zəlzələlərin təkrarlanma riski var.

Seysmoloq Okan Tüysüzün sözlərinə görə, bu fay son 500 ildə çox aktivlik göstərməyib. Bu bölgədə belə güclü zəlzələlər olmayıb. Eyni zamanda, bazar ertəsi baş verən zəlzələnin müddəti qorxuludur - təxminən bir dəqiqə yarımdır. Mütəxəssislər ehtiyat edirlər ki, bu geoloji qırığın aktivləşməsi domino effekti yarada bilər və Türkiyənin digər zəlzələyə meyilli bölgələrində, o cümlədən ölkənin cənubu, qərbi və şimalında yeni fəlakətlərə səbəb ola bilər.

Turan İSMAYIL