Putini yalnız neftin qiymətinin düşməsi dayandıra bilər

Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Ukraynaya qarşı müharibəni davam etdirməyə hazırdır. Rusiya xalqı da əziyyət çəksə də, ağrı yeni seçilmiş prezidenti kursunu dəyişməyə məcbur etmək üçün kifayət etmir.

Redaktor.az bu barədə “Reuters”ə istinadən xəbər verir.

Materialda qeyd edilib ki, Qərb Rusiyanın neft gəlirlərini azalda bilsəydi, Putin öz qərarına yenidən baxa bilər.

Karbohidrogen gəlirləri eyni səviyyədə qalsa belə, Rusiya hökuməti öz vətəndaşlarına təzyiq göstərməli olacaq. 24 illik hakimiyyətini uzatmaq üçün yeni altı illik prezidentlik müddəti qazanan Putin müharibəyə daha çox pul xərclədiyi üçün iqtisadiyyat həddindən artıq qızışır. Bu il büdcədə 118 milyard dollar olan müdafiə xərcləri müharibə başlayandan bəri üç dəfə artıb. İnflyasiya 7,7% təşkil edir.

Mərkəzi Bank faiz dərəcələrini 16%-ə qaldırıb və inflyasiyanın 4%-lik hədəfə endirilməsi üçün rəsmi borclanma xərclərinin “uzun müddət” yüksək qalmalı olacağını söyləyib. Hökumət rublu dəstəkləmək üçün kapitala nəzarət tətbiq edib.

Hökumət həmçinin daxili istehlakı istehsala uyğunlaşdırmaq üçün fiskal tədbirlər görməlidir. Siyahıda yüksək ehtimalla varlı şəxsləri və şirkətləri hədəf alan vergi artımları olacaq. Putin artıq bununla bağlı siqnal verib. Bu cür qərarlar bəziləri arasında xoşagəlməz olsa da, o, müqavimətlə üzləşməyəcək

Putin öyünür ki, Rusiya iqtisadiyyatı keçən il 3,6% artıb ki, bu da Ukraynanı dəstəkləyən zəngin Yeddilik Qrupu demokratiyasından daha sürətlidir. Beynəlxalq Valyuta Fondunun proqnozlarına görə, ÜDM bu il 2,6%, gələn il isə 1,1% artacaq.

Ancaq əsas mənzərə rəqəmlərin təklif etdiyi qədər yaxşı deyil. Birincisi, müharibə iqtisadiyyatı öz təbiətinə görə adi insanların istehlak edə biləcəyi məhsullar istehsal etmir. 

Hökumət keçən il ÜDM-in 3,7%-ni təşkil edən büdcə kəsirini maliyyələşdirmək üçün suveren fonduna basqın edərək əhalini müharibənin iqtisadi xərclərindən qoruyub. Lakin bu, dayanıqlı deyil, çünki iki il əvvəl Putinin Ukraynaya təcavüzündən sonra fondun likvid aktivləri iki dəfədən çox azalıb və hazırda milli gəlirin cəmi 2,7%-ni təşkil edir. Bu və ya digər şəkildə hərbi iqtisadiyyat qeyri-hərbi xərcləri sıxışdıracaq. Bu, daha yüksək vergilər, inflyasiya, yüksək faiz dərəcələri və xərclərin azaldılması ilə baş verəcək.

Üstəlik, müharibə Rusiyanın ortamüddətli perspektivlərinə zərbə vurur. Qərbin sanksiyaları onu qabaqcıl texnologiyalardan məhrum edir. Putinin artırmaq arzusunda olduğu əmək məhsuldarlığı müharibənin ilk ilində 3,6% azalıb. İnvestisiya 2017-ci ildəki 21,4%-dən 2022-ci ildə ÜDM-in 19,7%-nə düşüb.

ABŞ hökumətinin məlumatına görə, 315 minə yaxın rusiyalı hərbçi ölüb və ya yaralanıb, müstəqil Russia nəşri isə ötən ilin iyul ayına qədər 800 mindən çox vətəndaşın ölkəni tərk etdiyini təxmin edir. Gənc və savadlı insanların bu beyin axını iqtisadiyyata daha bir zərbədir.

İqtisadiyyat durğun görünsə də, Rusiya prezidenti müharibənin davam etməsinə mane olan heç bir daxili maliyyə məhdudiyyəti ilə üzləşmir. Və eyni zamanda, o, hələ heç bir kənar məhdudiyyət altında deyil.

Putin buna tab gətirə bilib, çünki Rusiya hələ də karbohidrogenlərdən çoxlu gəlir əldə edir. Ukraynanın müttəfiqlərinin neftinə embarqo qoymasına və Avropanın onun qazına alternativ tapmasına baxmayaraq, 2023-cü ildə Rusiyanın 51 milyard dollarlıq cari balansı var idi. Bu rəqəm əvvəlki ilin rekordu olan 238 milyard dollardan az olsa da, Moskva hələ də qara rəngdədir.

Turan İSMAYIL